Co otrzymasz za Jožina z bažin?

Jožin z bažin to jeden z najbardziej znanych utworów grupy Banjo Band. Tytułowy potwór grasuje na bagnach i terroryzuje osoby przejeżdżające w pobliżu miasteczka Vizovice. Jego ulubionym „przysmakiem” są mieszkańcy Pragi. Choć znana jest metoda na pokonanie Jožina, nie znalazł się jak dotąd śmiałek, któremu by się to udało. Wszystko zmienia się, gdy do miasta trafia podmiot liryczny. Wójt podpowiada mu, że należy obsypać – czy też opryskać – bestię proszkiem z samolotu. Nagrodą dla bohatera, który wybawi Vizovice, jest ręka córki wójta oraz pół JZD – i tutaj właśnie zaczynają się nieścisłości.

Czechosłowackie JZD, czyli jednotné zemědělské družstvo to kolektywne gospodarstwa rolne tworzone przez władze od 1948 r. na wzór radzieckich kołchozów. Pod względem formalnym ich polskim odpowiednikiem są RSP, czyli rolnicze spółdzielnie produkcyjne, powstające poprzez przejęcie prywatnej ziemi zamieszkujących dany teren gospodarzy. W wielu tłumaczeniach tekstu Jožina z bažin występuje jednak określenie PGR, oznaczające państwowe gospodarstwo rolne. Na pierwszy rzut oka różnica wydaje się niewielka i sprowadza się przede wszystkim do formalnych kwestii tworzenia danej instytucji – PGR-y powstawały bowiem na bazie majątku Skarbu Państwa (jak by dany areał się w nim nie znalazł), a nie ziemi odebranej uprzednio jej prawowitym właścicielom konkretnie w celu utworzenia gospodarstwa. Niektóre inne tłumaczenia pozostawiają oryginalny zwrot pół JZD, przy czym dołączają wyjaśnienie, jakoby był to odpowiednik polskiego PGR. Oznacza to, że niezależnie od sposobu przyjętego przez autorów, większość przekładów jest formalnie błędna. Co ważne, nie wpływa to jednak na odbiór tekstu w warstwie znaczeniowej, gdyż dla przeciętnego odbiorcy nie ma różnicy między RSP a PGR, a młodsi słuchacze piosenki mogą wręcz nie wiedzieć, że kiedyś istniały tego rodzaju spółdzielnie.

Przykład Jožina z bažin pokazuje, że zadanie stojące przed tłumaczem jest różne w zależności od tego, jaki tekst przekłada i dla kogo. Niezależnie od celu i odbiorcy tłumaczenia warto jednak dbać o względy formalne, dlatego zalecamy korzystanie z pomocy ekspertów. Zapraszamy do współpracy i kontaktu pod numerem +48 585 500 132 oraz 517 416 172, a także pod adresem biuro@artoftranslation.pl.