Żydzi przez wieki żyli w diasporze, mniej lub bardziej asymilując się z narodami, których teren zamieszkiwali. Asymilacja ta objawiała się na wiele sposobów, a jednym z nich było przejęcie lokalnego języka i używanie go obok, a niekiedy zamiast jidysz. Kiedy pod koniec XV w. Żydzi zostali wygnani z Półwyspu Iberyjskiego, zmuszeni byli do osiedlenia się na terenach, gdzie nie mówiło się po hiszpańsku. Oznaczało to przymusowe oderwanie od języka ojczystego, a jednocześnie narażenie na wpływy innych kultur. Wkrótce spowodowało to wejście do ich mowy wielu zapożyczeń z hebrajskiego, a także ewolucję gramatyki i ortografii. Tak powstało ladino, czyli język judeohiszpański.
nagłówek czasopisma w języku ladino
Choć przez lata ladino ewoluowało w oderwaniu od hiszpańskiego, wciąż całkiem dobrze oddaje jego XV-wieczny standard i jest zrozumiały dla osób znających współczesny hiszpański. Istnieją co prawda różnice w zapisie, takie jak zmiana niektórych głosek na te odpowiadające wersji mówionej. Przykładowo litera h, w hiszpańskim niema, gdy występuje na początku wyrazu, w ladino jest pomijana. Zbitka ll, czytana po hiszpańsku jako j, została natomiast zastąpiona literą y. Ponadto litera c wymawiana jako k została zastąpiona właśnie literą k, z kolei gdy po hiszpańsku oznacza głoskę c, w ladino przeszła w literę s. Przykładami zmienionej pisowni są wyrazy hijo (syn), który przeszedł w ijo, cuando (ile), który przeszedł w kuando czy perfección (perfekcja), który przeszedł w perfeksion.
Ladino w zależności od czasu i miejsca było zapisywane przede wszystkim alfabetem hebrajskim, a okazjonalnie także greckim i cyrylicą. Obecnie natomiast zwykle używa się alfabetu łacińskiego. Językiem tym posługuje się dziś ok. 200 tys. osób, głównie w Izraelu. Staje się on jednak coraz mniej popularny i niewykluczone, że z czasem zaniknie.
Języki są zmienne. Powstają, ewoluują i giną. Niezmienna natomiast jest najwyższa jakość tłumaczeń, na którą możecie liczyć w naszym biurze Art of Translation. Zapraszamy do kontaktu pod numerem +48 585 500 132 oraz 517 416 172, a także pod adresem biuro@artoftranslation.pl.
Kończąc niniejszy wpis, zachęcamy do lektury innych materiałów na naszym blogu. Choć od września wpisów będzie mniej niż dotychczas, możecie być pewni, że dowiecie się z nich jeszcze niejednej interesującej rzeczy. Zapraszamy także do naszej nowej siedziby przy ul. Wybickiego 6 w Sopocie, do której przeniesiemy się od października.
Dodaj komentarz